Uitstelgedrag aanpakken: 3 handige tips om uitstellen af te leren

Heb jij dat soms ook? Dat je iets niet doet, terwijl je weet dat je het beter wel kunt doen?

Meestal betrap ik mezelf erop dat ik mijn uitstelgedrag verhul door me bezig te houden met onbenullige taakjes, zoals de afwas doen, mijn e-mails nakijken, Facebook checken… Ik maak mezelf dan wijs dat ik écht niet aan bepaalde grote taken kan beginnen voor die kleinere zaken afgehandeld zijn!

Misschien herken je het wel: te lang wachten om naar de dokter te gaan met dat verdachte plekje of te lang wachten met je belastingformulier invullen? Het opruimen van zolder of kasten uitstellen? Of net voor de deadline of het examen aan de slag gaan?

Ik zou bezig moeten zijn maar… ik ga eerst iets anders doen. Dat kan later. Toch?

Uiteindelijk besef je ook wel dat – door de taak uit te stellen of te negeren – deze in je achterhoofd blijft sluimeren. Je zal er op de één of andere manier letterlijk of figuurlijk tegenaan blijven lopen.

Het kost je dan de nodige energie. Je ervaart stress, je piekert en je zorgen blijven.

Is dit herkenbaar voor jou en wil je daar – zonder uitstel 😉 – iets aan veranderen? Hieronder vertel ik je wat uitstelgedrag inhoudt en hoe je uitstelgedrag kunt aanpakken!

Wat is uitstelgedrag en waar komt het vandaan?

‘Uitstelgedrag’ of ‘Procrastinatie’ is afgeleid van het Latijn. ‘Pro’ betekent ‘vooruit’ en ‘crastinus’ betekent morgen. Iets voor je uitschuiven tegen beter weten in dus! Letterlijk: uitstellen tot morgen (procrastinare).

Uitstelgedrag komt meestal voor bij taken die we lastig of moeilijk vinden (een moeilijk gesprek) of waar vervelende elementen in voorkomen. We hebben geen zin in onaangename handelingen en zoeken dan bewust of onbewust naar manieren om het nog éven uit te stellen.

Een kleine troost, procrastinatie is heel menselijk en wil zeker niet zeggen dat je lui bent. Oef!  😊 Wie lui is wil immers niks doen, wie procrastineert (wat een werkwoord) wil net wél wat doen, maar is geblokkeerd.

Wat bepaalt de mate van uitstelgedrag?

De mate van je uitstelgedrag hangt af van een aantal factoren:

• je motivatie om te presteren
• angst, faalangst en onzekerheid
• je hoeveelheid zelfvertrouwen
• je concentratievermogen
• hoe plichtsgetrouw je bent t.o.v. de taak die gedaan dient te worden
• hoe onplezieriger de taak, hoe meer de neiging tot uitstel
• het gaat ook over beloning en straf: hoe langer de gevolgen op zich laten wachten, hoe minder de neiging om over de consequenties na te denken.

Over Victor Hugo gaat het verhaal dat hij zijn bediende z’n kleren liet verstoppen, waarna hij naakt achter zijn schrijftafel plaatsnam. Zo kon hij niet in de verleiding komen om de deur uit te gaan!

Waarom is uitstelgedrag zo lastig en hoe kun je uitstelgedrag aanpakken?

Goed nieuws! Procrastinatie, al is het nog zo menselijk, valt af te leren, maar je zal wel discipline aan de dag moeten leggen om met kleine stapjes naar je doel toe te groeien.

Om nieuw gedrag te ontwikkelen (en uitstelgedrag af te leren) is er een bepaalde volgorde nodig in die stapjes:

1. Uitstelgedrag aanpakken: bewustwording

Ten eerste zal je je bewust moeten worden van je energievretende gedrag, door kennis te verzamelen (in boeken, tijdens cursussen).

Dankzij bewustwording kan je beter je vinger op de wonde leggen, ken je je pijnpunten beter. En dankzij de kennis en tips die je opdoet kan je gaan experimenteren en ervaring opdoen.

2. Uitstelgedrag aanpakken: acceptatie

Ten tweede is er acceptatie nodig. Stop met vechten tegen of vlucht niet langer van je oude gedrag. Het oude gedrag heeft ervoor gezorgd dat je bent zoals je nu bent en daar wil je graag vanaf. Dit heeft te maken met overgave.

Er komt een moment waarop je je huidige gedrag echt beu bent, of verlangt naar een andere toekomst. Je ziet dit al voor je en je weet dat je daar naartoe wil groeien. De kans is erg groot dat je daardoor de stap naar verandering zet.

Acceptatie heeft ook te maken met pijn en angst. Als de pijn groot genoeg is, fysiek of psychisch, en je zegt: ”Ik wil dit niet meer” of “Ik weet nu hoe ik het wél wil.”

Als het verlangen groot genoeg is (stoppen met roken, terug sporten, gezonder eten) zal je de situatie wel durven aanpakken.

Zo ga je – door de situatie aan te gaan – ervaring opdoen en langzaam maar zeker meer vertrouwen krijgen, en je zelfvertrouwen groeit!

Ga eens na wat in jouw leven je pijn is of wat je verlangens zijn, om je uitstelgedrag te kunnen “ontgroeien”.

3. Uitstelgedrag aanpakken: keuzes maken

Ten derde komt het er op neer om keuzes te maken.

Zolang je blijft uitstellen hoef je niet uit je comfortzone te komen en blijft alles bij het oude vertrouwde.

Je wilt allerlei zaken bereiken in je leven, maar door angst kom je niet tot de dingen die jouw leven de moeite waard maken, om zo echt volledig te leven. Je durft geen stappen zetten omdat je bang bent om de mist in te gaan, om te verliezen, falen.

Sta daarom eens even stil bij de volgende vragen:

• Wat geeft me vervulling?
• Wat zijn mijn waarden?
• Wat geeft me vertrouwen?
• Wat wil je in de toekomst bereiken?
• Wat is je ultieme droom?
• Waar wil ik van of voor leven?
• Welke taken of activiteiten horen erbij om mezelf als persoon volledig in de wereld te zetten?

Als je dat helder hebt… begin er dan aan! Pak die taak aan. Het zal je voldoening geven, een geluksgevoel. En volgende keer gaat het al veel makkelijker zijn om die taak aan te pakken.

Je zal die vicieuze cirkel doorbreken en je nog blijer en trotser voelen.

Stel niet uit, begin er nu aan!

Volgende keer geef ik jullie tips om ermee aan de slag te gaan.